Dijital Hizmet Vergisi… Ülkeler Nasýl Uyguluyor… ABD Nasýl Deðerlendiriyor? | Arzu AKÇURA, YMM | 19/1/2021

Arzu AKÇURA, Director (YMM) – International Tax

Bildiðiniz üzere, Avrupa Birliði’nde(“AB”) Dijital Hizmet Vergisini (“DHV”) ilk uygulayan ülke Fransa olmuþtur. ABD Ticaret Temsilciliði Ofisi’nin konuyla ilgili soruþturma raporunu 2 Aralýk 2019 tarihinde yayýmlamasý sonrasýnda Fransa’nýn DHV uygulamasýna karþýlýk olarak ABD yaklaþýk 1,3 milyar USD deðerindeki Fransýz mallarýna yüzde 25 oranýnda gümrük vergisi uygulamasýna karar vermiþti. Taraflar arasýndaki görüþmeler ýþýðýnda Fransa DHV’ni yürürlükten kaldýrmamýþ ve fakat DHV tahsilatýný Aralýk 2020 dönemine ötelemiþti, buna karþýlýk ABD de 25 puanlýk gümrük vergisi  uygulamasýný 6 Ocak 2021 olarak revize etmiþti. 7 Ocak 2021 tarihinde  ABD Ticaret Temsilciliði Ofisi, Fransýz mallarýna uygulanmasý öngörülen gümrük vergisinin bir kez daha ötelendiðini duyurdu.

OECD nezdinde yürütülen Matrah Aþýndýrma ve Kar Aktarýmý (“MAKA”/”BEPS”) Eylem Planýnýn 1 numaralý aksiyonu olan Dijital Ekonominin Vergilemesi, esasýnda uzunca bir süredir küresel ölçekte tartýþýlan ve çözüm bulunmaya çalýþýlan bir konudur. Ocak (2021) ayý  ABD Ticaret Temsilciliði Ofisi’nin, ülkelerin DHV uygulamalarý konusunda yürüttüðü incelemeler sonucunda ardý ardýna yayýmladýðý soruþturma raporlarý ile birlikte DHV’ni belki de en çok tartýþýlan vergi haline getirmiþtir.

Aþaðýdaki tabloda, ABD Ticaret Temsilciliði Ofisi’nin DHV uygulamalarý hakkýnda inceleme yürüttüðü ve soruþtuma raporunu yayýmladýðý 7 ülkeye iliþkin karþýlaþtýrmalý bir özet sunulmuþtur.

Görüldüðü üzere, ülkeler farklý olsa da DHV uygulamasý özünde pek de farklý deðildir ve bu doðrultuda ABD Ticaret Temsilciliði Ofisi’nin raporlarýnda uygulamaya iliþkin benzer eleþtiriler getirilip, benzer deðerlendirmeler ýþýðýnda benzer sonuçlara ulaþýlmasý da elbetteki sürpriz olmamýþtýr.

Bu raporlarýn, OECD nezdinde süregelen dijital ekonominin vergilenmesi tartýþmalarýna nasýl etki edeceðini hep birlikte merakla izleyeceðiz. Ancak, ABD Ticaret Temsilciliði Ofisi’nin bu deðerlendirme ve eleþtirilerinin, konunun OECD nezdinde bir kez daha detaylý bir þekilde tartýþýlmasýna yol açarak küresel bir çözüm bulunmasýný ve hatta süreci hýzlandýracaðýný söylemek yanlýþ olmayacaktýr.

ABD Ticaret Temsilciliði Ofisi tarafýndan 13 Ocak 2021 tarihinde yayýmlanan bir baþka rapor da Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Avrupa Birliði ve Endonezya DHV uygulamalarý konusunda yürütülen incelemeler hakkýnda durum güncellemesi raporudur.  Raporda belirtilen baþlýca konularý ise aþaðýdaki þekilde özetleyebiliriz;

Brezilya

Rapor tarihi itibarýyla, Brezilya’nýn DHV ile ilgili 3 farklý yasa teklifini deðerlendirmekte olduðu belirtilmektedir. Söz konusu yasa tekliflerinin detayýna gelince, i) Ekonomik Alana Müdahale için Katký (“Contribution for Intervention in the Economic Domain”):  Söz konusu yasa tasarýsý, dijital hizmetlerden elde edilecek hasýlata %1-%5 arasýnda artan oranlý vergi tarifesi uygulanmasýný öngörmektedir. Bu vergi Brezilya’da mukim olan ya da olmayan þirketlerin söz konusu dijital hizmetlerden elde ettikleri hasýlatýn globalde 3 milyar R$ ve Brezilya’da 100 milyon R$ olmasý halinde uygulanacaktýr. ii)Dijital Hizmetlere Sosyal Katký (“Social Contribution on Digital Services”): Brezilya’da yerleþik olan ya da olmayan, ana teknoloji þirketlerinin dijital hizmetlerden elde ettikleri hasýlat üzerinden %3 oranýnda uygulanmasý öngörülmektedir. Þirketlerin söz konusu dijital hizmetlerden elde ettikleri global hasýlatýn 4,5 milyar R$ olmasý halinde söz konusu vergiye tabi olmalarý öngörülmektedir. iii) Sosyal Güvenliðin Finansmanýna Katký (“Contribution for the Financing of Social Security”): Yasa tasarýsýna göre söz konusu hizmetlerden elde edilen hasýlatýn globalde  20 milyon R$ ve Brezilya’da  6,5 milyon R$ aþmasý halinde, dijital hizmet saðlayýcý firmalar bu vergiye tabi olacaklardýr. Dijital arayüz hizmetleri ve dijital reklam hizmetleri gibi kapsama giren hizmetlerden elde edilen hasýlata %10,6 oranýnda uygulanmasý öngörülmektedir.

Raporda, Brezilya’nýn bu yasa tasarýlarý ile ilgili ön deðerlendirmelere yer verilmektedir. Buna göre; söz konusu vergiler uygulanýr ise;

• ABD Þirketlerine ayrýmcýlýk yapýlacaktýr.
• En azýndan þu iki yönüyle uluslararasý vergileme prensiplerine aykýrý olacaktýr; i)Brezilya’da iþyeri olmayan þirketleri vergilemektedir ve ii) Kazanç yerine hasýlat vergilenmektedir.
• Söz konusu vergi uygulamasý ile ABD ticareti sýnýrlanacak veya ek vergi yükü getirilecektir; i)ABD þirketlerine ek vergi yükü doðurmaktadýr,ii)ABD'li þirketlerin vergi yükümlülüklerine uyum için önemli maliyetlere katlanmalarý gerekmektedir ve iii) ABD'li þirketler çifte vergilendirmeye tabi tutulmaktadýr.

Çek Cumhuriyeti

Çek Cumhuriyeti’nde görüþülen yasa tasarýsýna göre %7 oranýnda dijital hizmet vergisi uygulanmasý öngörülmektedir. Kapsama giren dijital hizmetler i)reklam hizmetleri, ii)çok taraflý dijital arayüz kullanýmý ve iii) kullanýcý verisinin sunulmasýdýr. Vergi bu hizmetlerden elde edilecek hasýlata uygulanacak ve Çek kullanýcý içeren hizmetleri kapsayacaktýr. Söz konusu vergi bu hizmetlerden globalde 750mn EUR ve Çek Cumhuriyeti’nde 4,3mn USD hasýlat elde eden firmalara uygulanacak olup kapsama giren hizmetlerden Avrupa’da elde edilen toplam hasýlatýn %10’undan fazlasý Çek Cumhuriyeti’nde elde edilmiyorsa vergiden istisna olacaktýr.

Raporda söz konusu vergi ile ilgili belirtilen hususlar ve getirilen eleþtiriler Brezilya ile benzerdir.

Avrupa Birliði

Avrupa Birliði nezdinde þu anda aktif olarak görüþülen bir dijital hizmet vergisi önerisi bulunmamaktadýr. Ancak, Birlik konuyla ilgili OECD nezdinde bir anlaþma saðlanamamasý halinde bu þekilde bir vergi uygulamasý benimseyeceðini birçok kez dile getirmiþtir. OECD nezdinde çok taraflý bir çözüm bulunamamasý halinde AB nezdinde bir DHV uygulamasýnýn gündeme gelmesi muhtemeldir. Bu olasý görüþmelerin temelinde de 2018 yýlýnda AB’nin konuyla ilgili getirdiði önerilerin olmasý beklenmektedir.  Hatta, 2018 yýlýnda AB nezdinde tartýþýlan bu önerinin diðer ülkelerin tek taraflý olarak uyguladýklarý DHV’nin de temelini teþkil ettiði belirtilmektedir.

Raporda söz konusu olasý vergi önerisi ile ilgili belirtilen hususlar ve getirilen eleþtiriler Brezilya ile benzerdir.

Endonezya

Endonezya’da önemli ekonomik varlýk gösteren dar mükelleflerce yürütülen elektronik ticaret üzerinden Elektronik Ýþlem Vergisi (“Electronic Transaction Tax”) alýnmasý uygulamasý yürürlüðe girmiþtir. Söz konusu vergi, dar mükellefler tarafýndan, doðrudan kendileri ya da yabancý elektronik ticaret operatörleri aracýlýðýyla Endonezya’da bulunan alýcý ya da kullanýcýlara elektronik ticaret sistemi üzerinden Endonezya dýþýndan mal ve/veya hizmet satýþý üzerinden uygulanacaktýr. Oraný henüz açýklanmamýþ olup verginin uygulanmasý için gerekli uygulama mevzuatý da henüz yayýmlanmamýþtýr.

Raporda, verginin uygulamasýna iliþkin detaylar henüz yayýmlanmadýðýndan net bir deðerlendirme yapýlamadýðý belirtilmekle birlikte diðer ülke uygulamalarýna benzer olacaðý öngörülerek benzer husular yinelenerek eleþtirilerek getirilmektedir.

Sonuç olarak

Dijital ekonominin adil olarak vergilenmesini temin etmenin ne derece önemli olduðunu 2021 yýlýnýn bu ilk ayýnda belki de eski dönemlere kýyasla çok daha fazla hissetmeye baþladýk. Konunun iki ana tarafý var; bir tarafta, bu hizmetleri veren ve hiç kuþkusuz ki sektörün lideri konumunda olan ABD’li firmalar ve diðer tarafta ise bu hizmetlerden faydalanananlar, yani diðer bir ifade ile denklemin olmazsa olmasý kullanýcýlar. Kullanýcýlarýn mukim olduðu kaynak ülkeler, iþyeri tanýmýna gitmeksizin, dolaylý vergi olarak tanýmlanan DHV uygulamasý ile hasýlatý vergilemeyi amaçlarken, sektörün lideri konumundaki firmalarýn mukim olduðu ABD, klasik ekonominin vergilenmesinin temel kavramý olan “iþyeri mevcudiyeti” temelinde yaptýðý deðerlendirmeler ile hemen hemen DHV uygulayan her ülke için ayný sonuca varmakta ve ayný eleþtiriyi getirmektedir. Konunun ilave gümrük vergileri uygulamasý gibi farklý boyutlara taþýnmamasý ve ticaret savaþlarýna dönüþmemesi için her iki taraf için de adil olan bir vergileme üzerinde çok taraflý bir mutabakatýn en kýsa sürede saðlanmasý gerektiði kuþkusuzdur.  Bu noktada þunu da eklemek de fayda var, DHV uygulayan ya da uygulamak üzere olan ülkeler hiç kuþkusuz ki sadece burada saydýklarýmýzla sýnýrlý deðildir. Diðer bir ifade ile her geçen gün ülkelerin bu yönde “tek taraflý” uygulamalarý artmakta ve hatta bir çok ülke bu vergiyi geçici bir çözüm olarak da görmemektedir.  Konunun ne þekilde çözüme kavuþturulacaðý uluslararasý vergileme prensiplerinin yeniden yorumlanmasý ve  uygulanmasý açýsýndan önem taþýmaktadýr.