VERGİ SİRKÜLERİ
NO: 2003/47
|
KONU
|
4875 Sayılı “Doğrudan Yabacı Yatırımcılar Kanunu” ve 4884 Sayılı “Türk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Kanunu, Damga Vergisi Kanunu, İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile Yapılan Düzenlemeler
|
Maliye Bakanlığınca yayımlanan 4875 sayılı “Doğrudan Yabancı Yatırımcılar Kanunu” ve 4884 sayılı “Türk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Kanunu, Damga Vergisi Kanunu, İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” (R.G.: 17/06/2003; 25141) ile 17.06.2003 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yeni düzenlemeler yapılmıştır.
Yukarıda yer alan Kanunlarla ilgili açıklamalar özet olarak aşağıda bilgilerinize sunulmaktadır.
1) 4875 Sayılı “Doğrudan Yabancı Yatırımcılar Kanunu” İle İlgili Düzenlemeler
1.1 Yabancı yatırımcılar; Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapan yabancı ülke vatandaşlığına sahip gerçek kişiler ile yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları ve/veya yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiler ve uluslararası kuruluşlar olarak tanımlanmıştır.
1.2 Doğrudan yabancı yatırım ise; yabancı yatırımcı tarafından, yurt dışından getirilen; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca alım satımı yapılan konvertibl para şeklinde nakit sermaye, şirket menkul kıymetleri (Devlet tahvilleri hariç), makine ve teçhizat, sınaî ve fikrî mülkiyet hakları ile yurt içinden sağlanan; yeniden yatırımda kullanılan kâr, hâsılat, para alacağı veya malî değeri olan yatırımla ilgili diğer haklar, doğal kaynakların aranması ve çıkarılmasına ilişkin haklar gibi iktisadî kıymetler aracılığıyla yeni şirket kurulması veya şube açılması, menkul kıymet borsaları dışında hisse edinimi veya menkul kıymet borsalarından en az % 10 hisse oranı ya da aynı oranda oy hakkı sağlayan edinimler yoluyla mevcut bir şirkete ortak olunması olarak tanımlanmıştır.
1.3 Yabancı yatırımcılar, yerli yatırımcılar ile eşit muameleye tabi olup, doğrudan yabancı yatırım yapmakta serbesttirler. Ancak, sözkonusu yatırımlar yapılırken uluslararası anlaşmalar ve özel kanun hükümleri aksine bir uygulama yapılamayacak olup, kamu yararı gerektirmedikçe ve karşılıkları ödenmedikçe kamulaştırılamayacak veya devletleştirilemeyecektir.
1.4 Yabancı yatırımcıların Türkiye'deki faaliyet ve işlemlerinden doğan net kâr, temettü, satış, tasfiye ve tazminat bedelleri, lisans, yönetim ve benzeri anlaşmalar karşılığında ödenecek meblağlar ile dış kredi ana para ve faiz ödemeleri, bankalar veya özel finans kurumları aracılığıyla yurt dışına serbestçe transfer edilebilecektir.
1.5 Yabancı yatırımcıların Türkiye'de kurdukları veya iştirak ettikleri tüzel kişiliğe sahip şirketlerin, Türk vatandaşlarının edinimine açık olan bölgelerde taşınmaz mülkiyeti veya sınırlı aynî hak edinmeleri serbest bırakılmıştır.
1.6 Özel hukuka tabi olan yatırım sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü ile yabancı yatırımcıların idare ile yaptıkları kamu hizmeti imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden kaynaklanan yatırım uyuşmazlıklarının çözümlenmesi için; görevli ve yetkili mahkemelerin yanı sıra, ilgili mevzuatta yer alan koşulların oluşması ve tarafların anlaşması kaydıyla, milli veya milletlerarası tahkim ya da diğer uyuşmazlık çözüm yollarına başvurulabilecektir.
1.7 Nakit dışı sermayenin tespit edilebilmesi Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde yapılacak olup, yabancı ülkelerde kurulu bulunan şirketlerin menkul kıymetlerinin yatırım aracı olarak kullanılması halinde, menşe ülke mevzuatına göre değer tespitine yetkili makamların veya menşe ülke mevzuatına göre değer tespitine yetkili makamların veya menşe ülke mahkemelerince tespit edilecek bilirkişilerin ya da uluslararası değerlendirme kuruluşlarının değerlendirmeleri esas alınacaktır.
1.8 Bu Kanun kapsamında kurulan şirket, şube ve kuruluşlarda istihdam edilecek yabancı uyruklu personele, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çalışma izni verilecektir. 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 23 üncü maddesi uyarınca Hazine Müsteşarlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca müştereken hazırlanacak yönetmelikte; yabancı sermayeli şirket ve kuruluşlardan hangilerinin bu kapsama gireceği ile söz konusu yönetmelik kapsamında izin verilecek kilit personelin tanımı ve çalışma izinlerine ilişkin özel nitelikteki diğer esas ve usuller belirlenecektir.
1.9 Yabancı yatırımcılar, yatırımları ile ilgili istatistiki bilgileri Müsteşarlıkça hazırlanacak yönetmelikle belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Müsteşarlığa bildireceklerdir. Söz konusu bilgiler istatistik amaçları dışında ispat aracı olarak kullanılamayacaktır.
1.10 17.06.2003 tarihinden itibaren geçerli olacak olan 4875 sayılı Kanun ile 1954 yılından bu yana uygulanmakta olan 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu, yürürlükten kaldırılmış olup, 6224 sayılı Kanuna yapılmış atıflar 4875 sayılı Kanuna yapılmış sayılacaktır. Bununla birlikte, 4875 sayılı kanunun uygulanmasını göstermek üzere hazırlanacak yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, mevcut kararname, tebliğ ve genelgelerin bu kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecektir. 6224 sayılı kanun kapsamında kurulan mevcut yabancı sermayeli kuruluşlar için kazanılmış hakları saklı kalacak, 4875 sayılı kanun hükümlerine tabi olmayacaklardır.
2. 4884 sayılı “Türk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Kanunu, Damga Vergisi Kanunu, İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” İle İlgili Düzenlemeler
2.1 Türk Ticaret Kanunu Değişiklikleri
2.1.1 Türk Ticaret Kanununun 69 uncu maddesinde ifade bulan; şirket kuruluş aşamasında 66 ncı maddede belirtilen defterlerin (yevmiye defteri, defter-i kebir, envanter ve karar defteri) tasdik ettirilmesinde uyulacak esaslarda değişiklik yapılmaktadır. Değişiklik öncesinde tacirin söz konusu defterleri kullanmaya başlamadan önce bunları ticari işletmenin bulunduğu yerin noterine ibraz etmesi gerekmekteyken, söz konusu yeni düzenlemeyle noterlerin yanısıra ticaret sicil memurluklarınca da tasdik edilebilmesine imkan verilmiştir. Ticaret sicil memurlukları ve noterler, defterlerin kaç sayfadan ibaret olduğunu ilk ve son sayfalarına yazarak, resmi mühür ve imzalarıyla tasdik edeceklerdir. Eski düzenlemede noterlerce tasdik edilen defterlerin mahiyet ve adetleri ve bunların kime ait olduğunun ticaret sicil memurluğuna hemen bildirilmesi gerekirken, yeni düzenleme ile bu işlem için 7 günlük süre getirilmektedir.
2.1.2 TTK’nun 273 üncü maddesinde yapılan değişiklikle, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanacak tebliğle faaliyet alanları tespit ve ilan edilecek anonim şirketler kuruluşlarında ve ana sözleşme değişikliklerinde Bakanlığın iznine tabi olacaklardır. Bunlar dışındaki anonim şirketlerin kuruluşu ve esas mukavele değişiklikleri için ise Bakanlığın izni gerekmeyecektir.
Bu değişiklik ile “anonim şirket” kuruluşunda, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı veya il müdürlüklerinden izin alma zorunluluğu ortadan kaldırılmaktadır. Bu izin yalnızca Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenecek faaliyet alanlarında ticari faaliyet yapacak olan şirketler için aranacaktır.
2.1.3 TTK’nun 386 ncı maddesinde yapılan değişiklikle, ‘’ ... önce Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca izin verilen ...’’ ifadesi metinden çıkarılmakta ve ‘’ Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izni ‘’ şeklindeki madde başlığı, ‘’ İlan ve tebliğ ‘’ şeklini almaktadır.
Bu değişiklik ile genel kurul ana sözleşme değişikliği için toplantıya davet edildiğinde, değişiklik metninin asıl metin ile birlikte ilanı ve ilgililere tebliği gerekli ve yeterli olacaktır. Eski kanunda genel kurulun ana sözleşmenin değiştirilmesi için toplantıya davet edildiği takdirde, sözkonusu ilan ve tebliğ için önce Sanayi ve Ticaret Bakanlığı veya il müdürlüklerinden değişiklik metnine dair izin alınma zorunluluğu kaldırılmaktadır.
2.1.4 Yapılan değişiklik ile limited şirket kuruluşunda ve ana sözleşmelerinin tadilinde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı veya il müdürlüklerinden izin alma zorunluluğu ortadan kaldırılmaktadır.
2.1.5 TTK’nun 510 uncu maddesinde yapılan değişiklik ile, limited şirket kuruluşu için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan izin alınması zorunluluğu kaldırılırken ; şirket müdürünün, kuruluş için şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline vereceği dilekçede, ortakların koyacakları sermaye payları ve bunların taahhüt edilmesi ile ilgili ifadelere yer verilmesi zorunluluğu da kaldırılmış bulunmaktadır.
2.2 Vergi Usul Kanunu Değişiklikleri
2.2.1 Vergi Usul Kanununun 153 üncü maddeye yapılan ilaveler ile, Ticaret Sicili Memurlukları, kurumlar vergisi mükellefi olup da Türk Ticaret Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca tescil için başvuran mükelleflerin başvuru evraklarının bir suretini ilgili vergi dairesine intikal ettireceklerdir. Bu mükelleflerle ilgili belgelerin birer sureti ticaret sicili memurluklarınca ilgili vergi dairesine intikal ettirilmek suretiyle işe başlama bildirimi yükümlülüğü yerine getirilmiş olacaktır. Bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen ticaret sicili memurları hakkında işe başlamanın zamanında bildirilmemesine ilişkin usulsüzlük cezası hükümleri uygulanacaktır.
2.2.2 Vergi Usul Kanununun 168 inci maddesinde yapılan değişiklik ile gerçek kişiler açısından mükellefiyetin başlangıcı için işe başlamadan önce vergi dairesine bildirme zorunluluğu, işe başlamayı takip eden on gün içinde kendilerince veya 1136 sayılı Avukatlık Kanununa göre ruhsat almış avukatlar veya 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış meslek mensuplarınca yapılacak şekilde değiştirilmektedir.
Buna ilave olarak, ticaret şirketlerinin işe başlama başvurularıda tescil ile birlikte ticaret sicil memurluklarınca kabul edilecek ve on gün içinde ilgili vergi dairesine gönderilecektir.
Öte yandan, şirketlerin işe başlama bildirimleri dışında yapılacak bildirimler ile işi bırakma ve değişiklik bildirimleri ise, bildirilecek olayın vukuu tarihinden itibaren bir ay içerisinde mükellef tarafından vergi dairesine yapılacaktır (işi bırakma ve değişiklik bildirimleri ise eskiden olduğu gibi, bildirilecek olayın vukuu tarihinden itibaren bir ay içerisinde vergi dairesine bildirilmekteydi).
2.2.3 VUK 223 üncü maddesine, defterlerin anonim ve limited şirketlerin kuruluş aşamasında, şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicil memuru veya noteri tarafından tasdik edileceğine dair fıkra eklenmiştir.
2.2.4 VUK 224 üncü maddesinde yapılan değişiklikle, noterlerin yapacağı tasdik şerhlerinin yanı sıra anonim ve limited şirketlerin kuruluşu aşamasında ticaret sicil memurlarınca yapılacak tasdik şerhlerinin de defterin ilk sayfasına yazılacağı kararlaştırılmıştır.
2.3 Damga Vergisi Kanunu Değişiklikleri
Damga Vergisi Kanununun 22 nci maddesinin (a) bendi hükmü, “anonim, eshamlı komandit ve limited şirket mukavelenamelerinin veya bunların süre uzatmaları hakkındaki kararlarının tescil tarihinden itibaren üç ay içinde” şeklinde değiştirilerek, şirket kuruluşunda doğan damga vergisinin tescili takip eden üç ay içinde ödeneceğini hükme bağlanmış ve eski düzenlemede tescil ile ilanın farklı tarihlerde olması halinde ortaya çıkan sorunlar giderilmiştir.
2.4 İş Kanunu Değişiklikleri
İş Kanunu’nun 3 üncü maddesine, şirketlerin tescil kayıtlarının ticaret sicili memurluklarının gönderdiği belgeler üzerinden yapılacağına ve bu belgeler ilgili ticaret sicili memurluğunca bir ay içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ilgili bölge müdürlüklerine gönderilmesi gerekeceğine dair ibare eklenmiştir.
2.5 Sosyal Sigotalar Kanunu Değişiklikleri
SSK’nun 8 inci maddesine, şirketlerin kuruluş aşamasında, sigortalı işçi çalıştırmaya başlama tarihini ve çalıştırılacak sigortalı işçi sayılarını ticaret sicili memurluklarına bildirmeleri yeterli olacağı ve bu bildirimi ayrıca Sosyal Sigortalar Kurumu’nun ilgili birimlerine yapması gerekmeyeceğine dair fıkra eklenmiştir. Öte yandan, Ticaret sicili memurlukları da, kuruluş aşamasında kendilerine yapılan bu bildirimi on gün içinde Sosyal Sigortalar Kurumu’nun ilgili ünitesine aktaracaklardır.
Saygılarımızla,
DRT Denetim Revizyon Tasdik
Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.